Güç Kalitesi Sorunlarını 3 Adımda Nasıl Tanımlarız? - Serkan Doğan, ABB Alçak Gerilim Ürünleri

Güç kalitesi ülkemizde özellikle son yıllarda giderek önemi artan ve elektriğin girdiği birçok alanda olmazsa olmazlar arasına giren bir konu haline gelmiştir. Reaktif güç limitleri yasalar ile net olarak belirlenmiş ve gün geçtikçe aşağıya çekilip koşullar ağırlaştırılmıştır.
Güç kalitesi denildiğinde akla gelen diğer konu ise harmoniklerdir. Henüz yasalarca belirlenen bir limit olmasa da sisteme verdiği zaralar ile kullanıcılar ve özellikle sektörde yer alan çalışanların önemle üzerinde durduğu bir konu haline gelmiştir.
Elektriğin gittiği her yerde bu kadar önemli noktaya gelen güç kalitesi sorunları hakkında elektriği kullanan herkesin en azından bilinçli soru sorabilecek ve tesiste meydana gelebilecek sorunlar hakkında yorum yapabilecek düzeyde bilgi sahibi olması ABB olarak en büyük amaçlarımızdan bir tanesidir. Yüksek ceza bedellerinden ve ağır hasarlardan kaçınmak için sistemde meydana gelen sorunlar bir an önce çözülmelidir. Bu noktada sorunun kısa sürede tespiti ve çözümü için kullanıcıların bilinçli olarak konuya yaklaşması, uzmanı doğru biçimde yönlendirmesi büyük önem taşımaktadır.
Bu yazıda;
- Tesisinizde güç kalitesi sorunları hangi yollar ile karşınıza çıkabilir, çözüm için hangi noktalarda bilgi sahibi olmalıyız?
- Güç kalitesi sorunları hangi cihazlarda ne boyutlarda zararlara yol açar?
- Tesisinizde meydana gelen güç kalitesi sorunlarına çok kısa temel sorulara cevap vererek bir kaç adımda nasıl çözüm bulabiliriz? Sorularının cevaplarını bulabileceksiniz.
Problem Çözme Sistematiği
Güç Kalitesizliği olayları nasıl tanımlanır?
Tablo 1 de tesisinizde karşılaşabileceğiniz sorunlar özetlenmiş olup, bu sorunlar karşısında hangi amaçlar ile çözümler üretebileceğiniz ve çözüm için izlenmesi gereken yol hakkında bilgileri bulabilirsiniz.
Tablo-1
Problem |
Hedef |
Hangi verilere ihtiyaç var? |
Reaktif cezalar ve yüksek elektrik faturaları |
Enerji tasarrufu (elektrik faturasını ve cezaları azaltmak) |
Tek-hat şeması |
Elektrik kesintileri (sıklıkla). Şalterlerde aşırı yüklenme olmadan açma |
Teknik problemleri çözmek |
Son birkaç aya ait elektrik faturası |
Teknik olaylar: arızalı cihazlar (sürücüler, sigortalar, vs.) |
Genel verimliliği artırmak (bakım maliyetleri, duruşlar, işletme, vs.) |
Yük tipleri ve yüklenme durumları bilgisi |
Kablo ve trafo vs. ekipmanda aşırı ısınma (nötr iletkeni dahil) |
Uluslararası standartlara uymak (IEEE, IEC, GI4/5,vs…) |
Ölçümler (Güç kalite analizörü cihaz ile) |
Güç Kalitesizliği sebebi ile hangi cihazlar zarar görür?
Tesisinizde meydana gelen güç kalitesi sorunlarının temelinde kullandığımız cihazlar yatmaktadır; ancak meydana gelen kalitesizlikten etkilenen de yine bu cihazlar olmaktadır. Tablo2 de kullanılması muhtemel olan cihazların ve bu cihazların harmonik ve yük dengesizliklerinden ne oranda etkilendiklerini bulabilirsiniz.
Tablo-2
Cihaz |
Harmonikler |
Dengesizlik |
Senkron motor |
Yüksek |
Yüksek |
Asenkron motor |
Yüksek |
Yüksek |
Kontaktör |
Orta |
Yok |
Değişken hız sürücü |
Orta |
Orta |
UPS |
Orta |
Orta |
Bilgisayar |
Yüksek |
Yok |
Endüksiyon ısıtıcı |
Yok |
Yok |
Lamba (elektronik balastlı) |
Yüksek |
Yok |
Kompanzasyon sistemi |
Yüksek |
Yok |
Transformatör |
Orta |
Orta |
Kesici |
Yüksek |
Orta |
Kablo |
Yüksek |
Yok |
Kolay Seçim Rehberi
Kolay seçim rehberi, sizlere bir kaç soruda çözüme ulaşmanızı sağlayacak yolu göstermektedir. ABB olarak güç kalitesi sorunlarının tamamına yıllardır geniş ürün gamımız ile tam çözüm sunmaktayız.
Şema 1 de şu 3 soruya cevap vererek ihtiyacınız olan çözüme ulaşabilirsiniz:
- Reaktif güç kontrol rölesinde okuduğunuz Cos (fi)değeri düşük mü? (Teoride ideali 1’dir)
- Tesisinizde hızlı değişen yükler mevcut mu?
- Kaynak makinesi, vinç, asansör vs. gibi cihazlar ani ve yüksek akım çektikleri için hızlı bir değişime yol açarlar.
- Tesisinizde harmonik bozulmalar mevcut mu?
Örnek olarak; motorlarda aşırı ısınma, transformatör ve nötr hatlarında ısınma, devre
kesicilerinde beklenmedik açmalar, sigorta ve toprak rölesi açmaları ile kondansatörlerde aşırı ısınma ve delinmeler gösterilebilir.
Eğer ki sisteminizde bu etkilerin bir veya bir kaçını görüyorsanız harmonik bozulmada ‘EVET’ diyerek ilgili ABB çözümüne ulaşabilirsiniz.