Yeni Teşvikler Türkiye’nin Çatı Tipi Güneş Enerjisi Sektörünü Aydınlatıyor

Arjun Flora, Analist 
Bengisu Özenç, Ekonomi Danışmanı 
Gerard Wynn, Enerji Finansmanı Danışmanı, IEEFA

Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü (IEEFA) tarafından yayımlanan rapora göre, Türkiye ek teşviklerle mevcut destek mekanizmasını güçlendirerek güneş enerjisi sistemlerinin geri ödeme süresini bugün 7 yıla, 2030 yılı itibarıyla ise 2 yıla düşürebilir.

Yeni Teşvikler Türkiye’nin Çatı Tipi Güneş Enerjisi Sektörünü Aydınlatıyor raporuna göre, çatı pazarında kurulum harçlarının ve katma değer vergisinin kaldırılması enerji bağımsızlığına giden yolun önünü açabilir. Geçtiğimiz yıl saha tipi güneş kurulumlarında hızlı bir artış yaşayan Türkiye’nin güneş enerjisi potansiyeli, Avrupa pazarının önde gelen ülkeleri Almanya ve İngiltere’nin oldukça üzerinde.

Mayıs ayında yürürlüğe giren ulusal mahsuplaşma düzenlemesi Türkiye’de çatı tipi güneş enerjisi sistemlerinin çoğalması için kapıyı araladı. Ancak rapora göre, bu sistemlerin kullanımının ülke çapında daha hızla yaygınlaşabilmesi için ek teşviklere ihtiyaç var.

Raporun yazarlarından IEEFA Enerji Finansmanı Analisti Gerard Wynn “Türkiye büyük çaplı güneş enerjisi sistemlerinde dünyanın en hızlı büyüyen pazarlarından biri. Hükümet çatı pazarında da benzer bir büyümenin yaşanabilmesi için temelleri attı. Haneler bu teknolojiyi kullanmak için hevesli, ancak öncelikle biraz daha fazla finansal desteğe ihtiyaçları var” dedi.

“Türkiye’de güneş enerjisinden elektrik üretmenin güzelliği, ülkenin hem diğer ülkelere nazaran çok daha avantajlı olduğu doğal bir enerji kaynağından yararlanıyor olması, hem de oldukça pahalı olan kömür ithalatını bu sayede azaltabilecek olması -Türkiye 2018 yılında kömür ithalatına bir önceki yıla göre %12 artışla toplam 4,4 milyar ABD doları ödedi” diye sözlerine devam etti.

Rapor, hükümetin mahsuplaşma düzenlemesini çatı tipi güneş enerjisi sistemlerinin gelişmesi için önemli bir adım olarak değerlendiriyor ve yeni teşvikler sayesinde hanelerin, güneş enerjisi panelleri için yaptıkları ilk yatırım maliyetlerini elektrik faturalarında sağladıkları tasarrufla karşılayabileceklerini ortaya koyuyor.

Raporun yazarlarından Ekonomist Bengisu Özenç yapılan modellemelerin sonuçlarını paylaştı:
“Güncel piyasa verileri ışığında yaptığımız hesaplamalar, çatı üstü kurulumlarında geri ödeme süresinin bugün 11 yıla indiğini gösteriyor. Ancak yatırımların hızlanması için bu düşüş elbette yeterli değil. Raporda değindiğimiz ek teşvikler geri ödeme süresini 7 yıla kadar kısaltabilir,”  

Rapor, çatı tipi güneş enerjisi sistemlerinin tüketiciler arasında yaygınlaşması için ek adımların atılmasını öneriyor. Bu adımlar şöyle; ilk yatırım maliyetlerini düşürmek için güneş enerjisi panellerine uygulanan KDV’nin kaldırılması; güneş enerjisi panel kurulumu için alınan kredinin geri ödemelerinin ev kredisine veya elektrik faturasına entegre edilmesi ve şebekeye verilen elektrik için teşviklerin Avrupa ülkelerinde uygulanan seviyelere çekilmesi. 

Ana Bulgular 
Yeni aylık mahsuplaşma uygulaması güneş enerjisi yatırımlarının geri dönüş süresini önemli bir ölçüde kısaltıyor. Raporda düzenlemenin kabulünden önceki dönem için, ev tipi güneş enerjisi sistemlerinin geri ödeme süresi 16 yıl olarak hesaplandı.1 
- Yeni teşvikler güneş enerjisinden üretilerek şebekeye verilen elektrik ödemelerini artırmakta, bu durum geri ödeme süresini dörtte birden fazla oranda kısaltmaktadır. Yatırımın ilk maliyetinin kendini geri ödeme süresi bugün için 11 yıl, 2025 yılı itibarıyla 7 yıl ve 2030 yılı itibarıyla ise 4,5 yıl olarak hesaplandı. Her ne kadar karlı olsa da 11 yıllık bir geri ödeme süresi sadece bu konuda yüksek motivasyona sahip hane halklarını harekete geçirecektir. 
Çalışma kapsamında Türkiye’de geri ödeme süresini daha da kısaltmak için bir takım ek önlemlerin toplam etkisi de incelendi. (bkz. Şekil 1). Bu önlemler şöyle sıralanabilir: I) Türkiye’nin güneş enerjisi kurulumlarına uyguladığı %18 KDV oranının kaldırılması, II) Çatı tipi uygulamaları için geçerli sabit idari maliyetin kaldırılması (yaklaşık 5000 TL+ KDV) III) Türkiye’nin yakın dönemdeki yüksek enflasyon ekonomisinde %12 olan kredi faizlerinin güneş enerjisi için %5 olarak uygulanmasının desteklenmesi, IV) Mahsuplaşma desteğinin Almanya’da uygulanan satın alım garantisi seviyelerine çıkarılması. 
- Bu önlemlerin toplam etkisi geri ödeme süresini bugünkü koşullarda 7 yılın, 2030 yılından itibaren ise 2 yılın altına düşürmektedir. 7 yıllık bir geri ödeme süresi güneş enerjisi sistemlerine ilginin ülke çapında yaygınlaşması için yeterli olacaktır.