Avrupa ve Orta Asya'da Yenilenebilir Enerjinin Ölçeklendirilmesi
Avrupa ve Orta Asya'da (ECA) yaşanan son enerji krizi, bölgenin fosil yakıtlara olan aşırı bağımlılığını vurgulamış ve arz sıkıntısı ve fiyat şoklarına karşı kırılganlıkları ortaya çıkarmıştır. Dünya Bankası, verdiği yanıtın bir parçası olarak, bölgenin yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılmasını hızlandırmaya yönelik iddialı hedeflerini desteklemek için 2 milyar dolarlık yeni bir program başlattı.
Yeni başlatılan 10 yıllık Avrupa ve Orta Asya Yenilenebilir Enerji Ölçeklendirme (ECARES) programı enerji güvenliğini arttıracak, enerjiyi hane halkları için daha uygun fiyatlı hale getirecek ve ülkelerin Paris Anlaşması kapsamındaki taahhütlerini yerine getirmelerine yardımcı olacaktır. Program, 15 GW'lık yenilenebilir enerji dağıtımını destekleyecek ve aynı zamanda önümüzdeki on yıl boyunca yenilenebilir enerjiyi ölçeklendirmeye devam edebilecek düzenleyici ortamı, kurumları ve iş modellerini mümkün kılacaktır.
Avrupa ve Orta Asya'nın temiz enerjiye geçişi, bölgenin ekonomik geleceği, enerji satın alınabilirliği ve güvenliği ile küresel iklim taahhütlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Enerji sektörü, elektrik ve alan ısıtması da dahil olmak üzere bölgenin sera gazı emisyonlarının yarısından fazlasını üretmektedir. Ülkeler temiz enerjiye geçişte bazı ilerlemeler kaydetmiş olsalar da fosil yakıtlar (doğal gaz, petrol ve kömür) hala bölgenin enerji karışımının yüzde 80 'inden fazlasını oluşturmaktadır.
ECARES programı, ECA ülkeleri tarafından paylaşılan temel darboğazları ele alan üç sütundan yararlanarak yenilenebilir enerji üretiminin hızlandırılmasını destekleyecektir. Ülkelerin farklı enerji sektörü yapıları ve yenilenebilir enerji gelişim aşamaları olmasına rağmen, yakın zamanda yaptığımız piyasa sondajı, tüm ECA ülkelerinin aşağıdaki üç konuyu ele almaktan fayda sağlayacağı sonucuna varmıştır:
(i) elverişli bir düzenleyici ortam;
(ii) yenilenebilir enerji entegrasyonunu sağlamak için elektrik şebekelerinin modernizasyonu ve dijitalleştirilmesi;
(iii) gerekli özel sermaye ölçeğini getirmek için yenilikçi finansman ve risk azaltma araçları.
Ayrıca temiz enerjiye geçiş, net sıfır emisyona yönelik küresel çabalar doğrultusunda daha güçlü uzun vadeli ekonomik büyümeyi destekleyecektir. Yakın zamanda yaptığımız modelleme, bu yönde atılacak kararlı bir adımın bölgenin yenilenebilir enerji istihdamını bugün yaklaşık 200.000 kişiden 2040 yılına kadar 900.000 kişinin üzerine çıkarabileceğini göstermiştir.
Yatırımlara ve güçlü ortaklıklara duyulan ihtiyacın farkında olan ECARES, ülkelerin birbirlerinden en iyi uygulamaları öğrenmelerini, başarıyı tekrarlamalarını ve gerekli sermaye ve teknik desteği çekmek için gereken ivmeyi oluşturmalarını sağlamak için bölgesel bir bilgi platformu kuracaktır. Programa dahil olan ülkeler, piyasa entegrasyonunu derinleştirmek için Dünya Bankası'nın hükümetleri, uluslararası finans kuruluşlarını, ticari bankaları ve özel sektör ortaklarını bir araya getirme gücünden yararlanacaktır.
Bir Tek Dünya Bankası programı olarak tasarlanan ECARES, Banka 'nın ölçekli çözümler ve etki sunma konusundaki evrimini ve kararlılığını yansıtmaktadır. ECARES, riskleri azaltarak ve temiz enerjiye 6 milyar dolara kadar özel yatırımı harekete geçirerek diğer ortaklardan imtiyazlı eş finansman fırsatlarını katalize edecek ve aynı zamanda karbon piyasaları ve iklim finansmanından yararlanacaktır.
Türkiye, 2035 yılına kadar 60 GW güneş ve rüzgâr enerjisi ekleyerek yenilenebilir enerji kapasitesini iki katına çıkarma hedefini desteklemek için ECARES programı kapsamında bir projenin pilot uygulamasını yapan ilk ülkedir. İlk aşamada, dağıtılmış güneş enerjisi için pazar yaratılmasını hızlandırmak üzere 657 milyon dolarlık finansman imkanı sağlanıyor.
Bugüne kadar bölge genelinde sekiz ülke ECARES programına katılmak istediğini ifade etmiştir; diğer ülkeler de katılmaya teşvik edilmektedir. Şimdi, 10 yıllık uygulama planı boyunca programa daha fazla projenin eklenmesinin beklendiği yedi yıllık bir taahhüt dönemine başlıyoruz.
ECARES programıyla birlikte yürütülecek tamamlayıcı bir bölgesel enerji verimliliği girişimi de geliştiriyoruz. Her iki girişim de ortaklıklar kurmak ve ölçek ekonomilerini teşvik etmek suretiyle temiz enerjiye geçiş için büyük ölçekli kaynakları harekete geçirmek üzere tasarlanmıştır. Bu programlar, Dünya Bankası'nın yaşanabilir bir gezegende yoksulluktan arınmış bir dünya yaratma vizyonunun bir parçasıdır.
ECARES programı, yenilenebilir enerjiyi büyütmek için birçok fırsattan yararlanacaktır. Güneş panelleri gibi yaygın olarak kullanılabilen yenilenebilir teknolojilerin maliyetindeki dramatik düşüş, yenilikçi özel sektör çözümlerine kapı açmıştır. Aynı zamanda, iletim ve dağıtım şebekelerinin dijitalleşmesi enerji planlamasını dönüştürmekte ve bölge entegre bir elektrik piyasası oluşturma yolunda adımlar atmaktadır. Buna ek olarak, kömürün yerini alan yenilenebilir enerji kaynakları (güneş, rüzgar, hidro ve biyokütle ve biyoyakıtlar dahil olmak üzere biyoenerji) çoğu ECA ülkesinde halihazırda uygun maliyetlidir veya önümüzdeki on yıl içinde uygun maliyetli hale gelecektir.
Yenilenebilir enerji olmadan gerçek anlamda sürdürülebilir enerji güvenliği sağlanamaz. Bölgede sadece dokuz ülke Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkıları aracılığıyla 2050-2060 yılları arasında karbon nötr hedeflerine ulaşma taahhüdünde bulunmuş olsa da, 18 ülkenin COP 28'de 2030 yılına kadar yenilenebilir enerjiyi üç katına çıkarma ve enerji verimliliğini iki katına çıkarma taahhüdünü imzalamış olması bizleri cesaretlendirmektedir.
Karbon nötrlüğüne ulaşmak azim, hedefe yönelik tedbirler, yatırımlar ve kapsamlı işbirliği gerektirmektedir. Bunun bilincinde olan ECARES programı, Avrupa ve Orta Asya'daki enerji ortamını dönüştürmek ve daha parlak bir gelecek inşa etmek için birlikte çalışan ülkeleri desteklemektedir.
