“50 kW’a Kadar Güneş Enerjisi Tesisleri Tip Şartnamesi” yayınlandı

TEDAŞ, güneş enerjisi sektöründe özellikle küçük yatırımcının önünü açacak; “50 kW’a Kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi”ni yayınladı. Şartname’ye göre hazırlanacak projelerin; tasarım uygunluk incelemesi ve kabul işlemleri için de ücret alınmayacak.
Güneş enerjisi sektöründe tüm projeler için aynı prosedürlerin uygulanarak, küçük-büyük demeden her projede aynı başvuru sürecinin yürütülmesi, sektörde ciddi sıkıntılara yol açıyordu. Özellikle küçük projelerde “proje onay maliyeti”, neredeyse sistem maliyetine eşit olduğu için bu tür tesislerin en çok kurulduğu çatı uygulamalarının da gelişmesine engel teşkil ediyordu. Tüm bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak üzere bir süredir çalışma yapan ve Şartname’nin hayata geçirilmesinde büyük katkıları olan TEDAŞ, yayınladığı 50 kW’a kadar Tip Şartname ile küçük tesislerin nasıl projelendirilip, kuracaklarına ilişkin yol haritasını sundu.
Bundan böyle küçük yatırımcının önünü açacak; kurulu gücü 50 kW’a kadar olan ve şebeke ile paralel çalışan PV santrallerinin tasarımı, montajı ve devreye alınması ‘Tip Şartname’ye göre hazırlanacak. Ayrıca TEDAŞ tarafından yapılan tasarım uygunluk incelemesi ve kabul işlemleri için de herhangi bir ücret alınmayacak.
Şartname’nin sektöre getirecekleri konusunda henüz erken olmakla birlikte, sağladığı ekonomik toplam maliyetler dolayısıyla Avrupa’da olduğu gibi ülkemizde de özellikle çatı uygulamaları tarafında çok olumlu katkılarının olması bekleniyor. Biz de konunun detaylarını, sektör temsilcilerine sorduk.

“Tip Şartname ile küçük ölçekli kurulumların önünü açılıyor”

TEDAŞ’ın Tip Şartnamesi ile hem küçük tesis yatırımlarının artacağını hem de kalitenin korunacağını dile getiren Baymak Genel Müdürü Ender Çolak, konuyla ilgili şöyle konuşuyor: “Bir önceki yasada 1 kW’lık sistem ile 1 MW’lık sistem için aynı prosedürlerin uygulanması gerekiyordu. Bu nedenle de küçük ölçekli kurulumlarda sistem maliyetine yakın TEDAŞ projesi maliyeti oluyordu. Ülkemizde çatılarımızın fotovoltaik sistemden mahrum kalmasının nedeni de öncelikli bu maliyetlerdi. Yeni düzenleme ile TEDAŞ, 50 kW ve altı kurulumlar için tip bir şartname geliştirdi ve kendi adına hiçbir ödeme almayacağını açıkladı.  Aynı zamanda şartnamenin sadece yetkili TUS’lar (teknik uygulama sorumlusu) tarafından onaylanabileceği şartını da getirerek sektörün kalitesine verdiği önemi göstermiş oldu. Yılsonu itibarıyla da kurulumu yapan ekibin en az 40 saat GES eğitimi alması zorunlu hâle getirilecek. Bütün bu aşamalar gösteriyor ki TEDAŞ küçük ölçekli kurulumların önünü açarak; Türkiye’nin potansiyelini değerlendirmesine destek verirken; aynı zamanda kalitenin de korunmasına katkı sağlıyor. Yapılan düzenlemeler bizim için de oldukça sevindirici. Baymak olarak her ürünümüzde olduğu gibi fotovoltaik kurulumlarımızda da kalite ve müşteri memnuniyeti bizim için çok önemli”.
Ender Çolak, çatı uygulamalarının önemi ve bu konuda neler yaptıklarını da şöyle anlatıyor: “Türkiye, 2 bin 460 saat güneşlenme süresi ve yıllık ortalama 1311 kWh/m² güneş ışınımı ile güneş açısından çok zengin bir ülke, potansiyeli 500 GW’ı aşıyor. Yapılan ölçümler, bir ailenin ortalama 3 kW'lık bir sistem kullandığını göstermektedir. Bu enerjiyi elde etmek için kurulacak sistemle güneşten yaklaşık 6,5 MWh üretim yapılacak ve ortalama 6 yılda bu sistem kendini amorti edecektir. Dolayısıyla 3 kW’lık sistemi evine kuran bir aile, kalan 24 yıl boyunca bedava elektrik kullanacak ve tüketiminden artanı da devlete satabilecektir. Baymak olarak, bu sistemi hem bayilerimize hem de proje ortaklarımıza daha iyi anlatabilmek için fabrikamıza 10 kW’lık bir PV sistemi kurduk. Bu sistem sayesinde 4 adet üretim bandımızın elektrik tüketiminin %80’i güneş enerjisinden karşılanıyor. Eş zamanlı olarak bayi eğitimlerimizi sürdürüyoruz. Eğitimlere kısa zamanda 110 kişi katılım sağladı. Bu kapsamda, sahada uygulama yapacak olan bayiler konu ile ilgili detaylı olarak bilgilendirildi. İzmir, Manisa, Aydın, Antalya, Adana, Konya, Kayseri ve Ankara’nın da aralarında bulunduğu 23 ilden gelen katılımcılar, güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretme sürecine canlı tanık oldular”.

“Şekerbank’la yaptığımız projenin amacı güneş enerjisi kullanımını artırmak”

Ender Çolak, Şekerbank’la birlikte hayata geçirdikleri yeni projeleri hakkında da  şu bilgileri veriyor: “6 yılı aşkın süredir güneş enerji sistemleri alanında sıkı bir çalışma içindeyiz. Çalışmalarımızın sonunda tüketicimize piyasada olmayan 7 farklı paket ve Şekerbank gibi güvenilir bir finansman desteğiyle çok uygun krediler sunduk. Amacımız, Türkiye gibi bu sisteme en kolay cevap verebilecek iklimde, yakıt girdisi olmayan, maliyeti düşük, alışılagelmiş enerjiye göre avantajlı güneş enerjisinin kullanımını artırmak. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de güneş enerjisinden elektrik üreten sistemlerin sürdürülebilir olması için bir finansman modeli ile desteklenmesi gerekir. Baymak olarak biz de Türkiye’nin konusunda lider ve bu alanda yaptığı çalışmalar ile ilklere imza atmış markası Şekerbank ile iş birliği gerçekleştirdik. Dünya üzerinde bulunduğu yer itibarıyla güneş kuşağı olarak adlandırılan ve güneş enerjisinden en iyi faydalanabilen bölgelerden birinde bulunan Türkiye’de, 2017 sonuna kadar 100 MW’a ulaşması beklenen çatı üstü fotovoltaik (PV) kurulumunun % 30’unu hayata geçirmeyi hedefliyoruz. KOBİ’ler, apartmanlar ve villalarda, Şekerbank’ın 50 milyon TL’lik finansman desteğiyle birlikte, 2017’ye kadar 30 MW elektrik üreterek, orta büyüklükteki 3 kentin yıllık elektrik tüketimi kadar enerjiyi, güneşten sağlamayı hedefliyoruz”.

“Güneş enerjisinin geleceği çatı sistemlerinde”

Çatı sistemlerini, “güneş enerjisinin geleceği” olarak yorumlayan Tekno Ray Solar Satış ve Pazarlama Müdürü Mehmet Özenbaş, işin doğası baz alındığında çatıların en uygun yerler olduğunu vurgulayarak şöyle konuştu: “Çatılar, güneş elektriğini elde etmek için kullanılan alanlar arasında aslında işin doğasına en uygun yerler. Çünkü güneş elektriğindeki mantık dağınık olup, şebekeye dağınık noktalardan elektrik basabilme mantığından ileri gelir. Enerji sisteminizi ne kadar merkezi yaparsanız, merkezden dağılırsanız kaybınız o kadar artıyor. Hâlbuki siz ne kadar elektriğinizi direk tüketebilir hâle getirirseniz o kadar net elektrik elde edersiniz, kablo kayıplarını azaltırsınız. Çatı üzeri sistemlere baktığımızda, fabrikanızın üstüne kurduğunuz ve enerji nakil hatlarından çekerken bir trafo kaybınızın bile olmadığı bir durum –ki trafolarda %1 ila %3 arasında değişen kayıplar söz konusudur- sizin ayda 1000 TL’lik enerji harcadığınızda 10 ila 30 TL arasında kazancınız olacağı anlamına gelir. Aynı elektriği üretiyorsunuz, aynı işi yapıyorsunuz ama hiç yokken ekstradan para kazanıyorsunuz, sayacınıza ekstra bir tutar ödemiyorsunuz. Dolayısıyla çatı otomatikman bir potansiyel hâline geliyor. İster büyük fabrikaların çatısına kuracağınız büyük bir fotovoltaik sistem olsun isterseniz de evinizin çatısına kuracağınız 1 kW’lık bir tesis olsun sonuçta potansiyel çok büyük. Hâli hazırda Almanya, İspanya gibi Avrupa ülkeleri, Çin ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri çatı sistemlerine inanılmaz derecede yatırım yapıyor. Bu ülkelerde çatı sistemleri şu anda pazarın büyük kısmına hitap etmeye başladı. Çünkü sistemin doğasına uygun. Bir de şu var: Arazide ulaşılmamış tarım dışı noktalara iş yapmakla, hâli hazırda altında bir organizasyonun yürüdüğü; su tesisatı, elektrik tesisatı, konaklama vs. mevcut olduğu bir noktaya iş yapmak arasında dünya kadar fark var. Burada kritik nokta şu: Çatı üstüne bir tesis kurarken muhakkak çatının statiğinin sistemin kurulmasına uygun olup olmadığına bakmak gerekir. Çünkü m²’de yaklaşık 20 kg gibi bir ekstra yük getiriyor. Türkiye’de bununla alakalı çok büyük sorunlar yaşanmıyor ama bizler mühendis insanlarız, veriyle konuşur ve ona göre hareket ederiz. Dolayısıyla doğru hareket için bunların kontrolünü yapmak gerekir. Dolayısıyla benim inancım net olarak şu: güneşte gelecek çatıda”.
Mehmet Özenbaş, yeni yapılan veya yenilenen binaların çatılarının bir güneş enerjisi sistemi kurulmasına uygun olarak tasarlanması fikrinin de yavaş yavaş hayata geçtiğini söylüyor. Özenbaş, bu noktada TOKİ ve özel müteahhitlere düşen görevlerin altını çizerek neler yapılması gerektiği konusunda da şunları anlatıyor: “Yavaş yavaş mimaride de çatıyla ilgili bu algı oluşmaya başladı. İnşaat mühendisleri de mimarlar da projelerinin içerisine koymaya başladılar. Özellikle kurumsal firmaların binalarında çatıda güneş sistemi kurma fikri muhakkak ele alınıyor. Bunun örnekleri Avrupa’da ok görüyoruz. Örneğin, Fransa’da bu konuda bir kanun çıkarıldı ve orada deniliyor ki;  bir bina yapılırken çatısına ya güneş enerjisi sistemi kuracaksınız ya da çim ve küçük ağaçların yetişebildiği yeşil çatılar yapacaksınız. Yine Fransa karbon emisyonuyla alakalı çok büyük çalışmalar yapıyor. Bunları Türkiye’de uygulamak hiç zor değil. TOKİ Türkiye’nin en büyük müteahhidi. Devletin bir anda karar almasıyla bu ortam Türkiye’de de çok rahat sağlanabilir. Aynı durum özel müteahhitler için de geçerli. Yapılarında bu tarz tesisleri kurmaları, yaptıkları işlere çok fazla değer katacaktır”.

TEDAŞ Duyurusu

 “50 kW’a Kadar Güneş Enerjisi Tesisleri Tip Şartnamesi” 

“Lisansız Elektrik Üretimi Yönetmeliği (LÜY) kapsamında, 50 kW’a kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi”nin hazırlanmasına önemli katkılarda bulunan TEDAŞ’ın, Şartname’nin yayımlanmasına ilişkin yaptığı duyuruda; Şartname’nin yürürlüğe girmesiyle, güneş enerjisine dayalı küçük güçteki santrallerin yaygınlaşmasının hedeflendiği belirtilerek özetle şu bilgilere yer veriliyor:
2011 tarihli ‘Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik” (LÜY) ile 2012 tarihli “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ” (LÜT) ile başlatılan lisanssız elektrik üretim süreci, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunun yayınlamasıyla birlikte tekrar revize edilerek 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bu düzenlemeler sonucu sektörde bir canlılık meydana getirmiş, lisansız elektrik üretimine ilişkin başvuru sayı ve kapasiteleri hızlı bir şekilde artmış ve artmaya devam etmektedir.
Ayrıca, 2014 tarihinde yayımlanan “Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliği” gereği, Elektrik Tesislerine ilişkin; Proje Onay, Kabul ve Tutanak Onay işlemlerinin 2015 tarihli ve 58 sayılı Bakanlık Makamının Olur'u kapsamında; Lisanssız Üretim Tesisi projelerinin onay, kabul ve tutanak onay yetkisi TEDAŞ Genel Müdürlüğü’ne verilmiş olup, birçok üretim tesisi projesi onaylanmış ve yaklaşık 200 MW’lık güçte işletmeye alınmıştır.
2014 tarihinde yayımlanan Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliğinin 9 uncu maddesi, birinci bendi gereğince Şirketimizce hazırlanan "Lisanssız Elektrik Üretim Tesislerinin Proje İnceleme ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslar" Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji İşleri Genel Müdürlüğü’nün 20/05/2015 tarih ve 2708 - 6274 sayılı yazısıyla uygun bulunmuştur.
Uygun görülen Lisanssız Elektrik Üretimin Tesislerinin Proje İnceleme ve Onayına İlişkin Usul ve Esasların da, MADDE 5.6 LÜY Kapsamında 50 kWe kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi başlığı altında;
“LÜY Kapsamında 50 kWe kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi GES Projeleri EK-9’da yer alan “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik Kapsamında Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi ”ne göre hazırlanacaktır. Bu madde kapsamında yapılan tasarım uygunluk incelemesi ve kabul işlemleri için herhangi bir ücret alınmayacaktır.” maddesi yer almaktadır.
Bu doğrultuda; Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik kapsamında, güneş enerjisine dayalı elektrik üretim santrallerinin kurulu gücü 50 kW’a kadar olan ve şebeke ile paralel çalışan PV santrallerin tasarım, montaj ve devreye alınmasında uyulması gereken şartları içeren Şartname “Lisanssız Elektrik Üretimin Tesislerinin Proje İnceleme ve Onayına İlişkin Usul ve Esasları” na derç edilmiştir. “LÜY Kapsamında 50 kW’a kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi”nin yürürlüğe girmesiyle, güneş enerjisine dayalı küçük güçteki santrallerin de yaygınlaşacağı düşünülmektedir.
Konunun önemine binaen uygulama birlikteliği sağlamak üzere,
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik kapsamında, elektrik üretim santrallerinin Teşekkülümüze onaylanmak üzere verilecek proje dosyalarının tanzim edilmesinde;

-        “Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliği” ve

-        “Lisanssız Elektrik Üretimin Tesislerinin Proje İnceleme ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslar”  ile 

-        “LÜY Kapsamında 50 kWe kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi”  hükümleri ve uygulama için takip edilecek “yol haritası” (EK-C),

-        “Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesislerine ait Proje Sunulmasında Dikkat Edilecek Hususlar” (EK-D) doğrultusunda hareket edilmesi,

diğer kaynaklara dayalı elektrik üretim tesisleri proje dosyalarının hazırlanmasında ise ilgili mevzuat ve Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliğine riayet edilmesi gerekmektedir kamuoyuna saygıyla arz olunur”. 

LÜY Kapsamında 50 kW’a Kadar Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesislerinin Tip Şartnamesi

TEDAŞ tarafından yayınlanan Tip Şartname toplam 10 bölümden oluşuyor: Bu bölümler şöyle: 

1.     Amaç, Kapsam, Dayanak, Standartlar ve Tanımlamalar
2.     Tasarım
3.     Sistem Performansı
4.     Uygulama (Saha/Montaj) Çalışmaları
5.     GES Taşıyıcı Sistem Statik Hesapları
6.     PV Sistemin Konstrüksiyonu Montaj İşlemi ve Sonrasında Mevcut Yapıda (Çatıda) Alınacak Özel Önlemler
7.     Uyarı-İşaret Levhaları ve Etiketlemeler
8.     Kontrol, Test ve Devreye Alma Şartları
9.     Dökümantasyon ve Belgeler
10.     Ekler

Şartname’nin 1. bölümünde “Amaç, Kapsam, Dayanak, Standartlar başlığında özetle şu bilgiler yer alıyor:

Amaç: Bu Tip Şartname’nin amacı, güneş ışınımından elektrik üretilmesi için PV sistemine dayalı elektrik santrallerinin tasarım, uygulama ve devreye alınmasına yönelik, ilgili mevzuat, ilgili teknik mevzuat ve ulusal/uluslararası standartlara uygun olarak şebeke ile paralel çalışan santraller için gerekli koşul ve bilgileri içermektedir.
Bu Şartname, 50 Hz., 1000 V AC veya 1500 V DC gerilim değerlerine (bu değerler dahil) kadar anma gerilimi olan güneş enerjisine dayalı fotovoltaik tesislerin, güvenli ve düzgün çalışmasını sağlayacak tasarım, uygulama ve işletme kurallarının belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Kapsam: Bu Şartname; Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (LÜY) kapsamında bağlantı görüşü ve/veya bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu verilen ve güneş enerjisi santrali (GES) tesislerin tasarım uygunluğu olumlu bulunan;

-       Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (LÜY) kapsamında, fotovoltaik teknolojiden elektrik enerjisinin üretilmesine dayalı ve kurulu gücü 50 kWe’e (50 kWe dahil) kadar olan şebeke ile paralel çalışan PV sistemleri,

-       PV panellerden elde edilen enerjinin depolandığı ve şebeke ile paralel çalışan akülü, kurulu gücü 50 kWe’e (50 kWe dahil) kadar olan GES sistemleri (Ek-A), PV sistemlerini kapsar.

Aşağıdaki tesisler bu Şartnamenin kapsamına girmez;

-       Güneş enerjisine dayalı lisanslı santraller,

-       OG’den bağlı PV santraller,

-       Şebekeden bağımsız izole çalışan fotovoltaik üretim tesisleri.

Herhangi bir tesisin bu Şartname kapsamına girip girmeyeceği konusunda bir kararsızlık ortaya çıkarsa; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın bu konuda vereceği karar geçerlidir.
Dayanak: Bu Şartname, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik ve Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Standartlar: Bu şartname kapsamındaki PV sistemin tasarımı ve kurulumunda kullanılan tüm teçhizat Türk Standartları (TS) Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC, EN, HD, ISO) Standartları ve diğer standartların yürürlükteki en son baskılarına uygun olacaktır. Tabloda yer almayan ancak teknik şartnamenin ilerleyen bölümlerinde atıfta bulunulan standartlar için de aynı durum söz konusu olacaktır.